Coenzyme Q10 là chất tạo ra năng lượng cho các tế bào của cơ thể hoạt động bình thường chính. Mỗi loại enzyme sẽ hoạt động cùng với một Coenzyme để thể hiện được chức năng của nó.
Coenzyme Q10 là gì?
Coenzyme Q10 (CoQ10) là một chất hóa học được cơ thể tổng hợp một cách tự nhiên và được lưu trữ trong tế bào qua các ti thế. Ti thể là bộ phận giúp sản sinh ra năng lượng để bảo vệ tế bào khỏi quá trình oxy hóa, nhiễm khuẩn hoặc mắc các vi rút gây bệnh.
Coenzyme là các phân tử nhỏ không chứa protein, cung cấp vị trí chuyển giao cho một enzym hoạt động, là thành phần thiết yếu góp phần tạo nên chuỗi phản ứng hóa học trao đổi chất tạo ra năng lượng bên trong tế bào.
Cách tự nhiên để nhận CoQ10 đó là từ các loại thức ăn mà chúng ta ăn thường ngày. Các nguồn thực phẩm cung cấp Coenzyme Q10 tốt nhất bao gồm:
| Nguồn thực phẩm | Loại thực phẩm |
|---|---|
| Nội tạng | Tim, gan và thận |
| Cá | Cá hồi, cá trích, cá thu, cá mòi,... |
| Các loại rau màu xanh đậm | Súp lơ, rau bina, bông cải xanh,… |
| Các loại đậu | Đậu phộng, đậu nành |
Coenzyme Q10 trong thịt, gia cầm và cá là nguồn tự nhiên phong phú nhất, đặc biệt là trong thận, tim và gan. Đối với người ăn chay nói riêng, đó có thể là đậu, các loại hạt, một số loại rau, trứng, các sản phẩm từ sữa.
Ước tính rằng khoảng 25% lượng CoQ10 có trong cơ thể của một người bình thường được cung cấp từ chế độ ăn uống hàng ngày. Vì vậy, ăn uống là cách rất đơn giản và thuận lợi để dụng nạp CoQ10. Tuy nhiên lượng CoQ10 được tìm thấy trong nguồn thực phẩm không đủ để tăng nồng độ CoQ10, do đó, nếu muốn bổ sung CoQ10 có thể bổ sung dưới dạng viên nén.
Lợi ích của Coenzyme Q10 cho sức khoẻ
CoQ10 đóng một số vai trò rất quan trọng trong cơ thể của mỗi chúng ta. Chức năng phải kể đến đầu tiên của Coenzyme Q10 đó là giúp cho các tế bào trong cơ thể có năng lượng.
Một chức năng thiết yếu khác nữa được nhiều người biết đến hơn đó là CoQ10 đảm nhiệm vai trò chất chống oxy hóa giúp bảo vệ và ngăn ngừa tác hại có thể gây ra bởi oxy hóa cho các tế bào. Thông thường, khi lượng gốc tự do vượt quá mức cho phép sẽ làm cho các tế bào bị tổn thương và hoạt động kém đi so với bình thường, trực tiếp gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của bạn.
Tác dụng tăng cường sức khỏe tim mạch
Tim là một trong những cơ quan hoạt động chuyển hóa quan trọng nhất trong cơ thể chúng ta và do đó sự thiếu hụt CoQ10 thường ảnh hưởng đến tim đầu tiên. Hơn nữa, bất kỳ tình trạng nào làm giảm CoQ10 đều có thể làm hỏng khả năng hoạt động của tim, khiến các mô dễ bị tấn công bởi các gốc tự do.
Suy tim thường là hậu quả của các bệnh lý về tim khác, ví dụ như bệnh mạch vành hoặc huyết áp cao. Những tình trạng này có thể dẫn đến tăng tổn thương oxy hoá và viêm tĩnh mạch, viêm động mạch, khiến tim không thể thường xuyên co bóp, thư giãn hoặc bơm máu đi khắp cơ thể. Nhiều nghiên cứu cho thấy Coenzyme Q10 có thể giảm tổn thương oxy hoá và cải thiện chức năng tim mạch từ đó cải thiện các triệu chứng suy tim. CoQ10 giúp giảm huyết áp và có thể hỗ trợ phục hồi ở những người đã thực hiện phẫu thuật bắc cầu và van tim.
Bắt đầu sử dụng CoQ10 trong vòng 72 giờ sau cơn đau tim và liên tục thực hiện trong một năm, giúp làm giảm nguy cơ mắc liên quan đến tim, bao gồm cả cơn đau tim khác.
Bảo vệ phổi
Trong tất cả các cơ quan, phổi là nơi tiếp xúc nhiều nhất với oxy nên chúng rất dễ bị hư hỏng do quá trình oxy hoá. Do vậy, cơ thể chúng ta dễ bị mắc các bệnh về phổi như viêm phổi. Nếu có mức CoQ10 thấp kết hợp với điều trên có thể gây ra các bệnh lý phổi như: hen suyễn, tắc nghẽn phổi mãn tính (COPD). Một số nghiên cứu cho thấy bổ sung CoQ10 làm giảm viêm ở những người bị hen suyễn, cũng như giảm nhu cầu điều trị bằng thuốc steroid ở những tình trạng này.
Hỗ trợ sinh sản
Khi tuổi thọ của nữ giới càng tăng thì khả năng sinh sản cũng sẽ giảm đi đáng kể do suy giảm chất lượng và số lượng trứng. CoQ10 có liên quan mật thiết đến vấn đề này nên cũng gặp tình trạng tương tự như vậy khi bạn già đi. Lượng CoQ10 mà cơ thể sản sinh ra chậm và ít đi sẽ tác động tiêu cực đến việc bảo vệ trứng. Bổ sung CoQ10 là các trực tiếp và dễ dàng nhất để chống lại tác động tiêu cực này khỏi oxy hóa.
Tương tự, tinh trùng của nam giới dễ bị ảnh hưởng bởi quá trình oxy hóa, dẫn đến số lượng tinh trùng ít và chất lượng kém, thậm chí là vô sinh. Theo một vài nghiên cứu thì việc bổ sung Coenzyme Q10 sẽ tăng khả năng chống oxy hóa của tinh trùng, từ đó giúp nồng độ, chất lượng và hoạt động của tinh trùng được cải thiện rõ rệt.
Tăng hiệu suất vận động
Quá trình oxy hóa kéo dài (gọi là stress oxy hoá) có thể dẫn đến việc vận động dùng cơ bắp trong khi thể dục, thể thao hay ngay cả những hoạt động thường ngày trở nên kém đi. Điều này cũng dễ hiểu vì ti thể có các chức năng liên quan mật thiết đến cơ bắp, giúp cho chúng co bóp nhịp nhàng hơn và hiệu quả trong rèn luyện cơ thể.
Coenzyme Q10 có thể làm giảm stress oxy hóa ở tế bào nên giúp cho việc tập thể dục của bạn trở nên dễ dàng và nhẹ nhàng. Ngoài ra, nó còn có vai trò như chất xúc tác hay kích thích, giúp sức mạnh được tăng cường trong khi vận động và làm giảm bớt sự mỏi mệt.
Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường
Stress oxy hóa không chỉ ảnh hưởng đến phổi mà còn khiến các tế bào cơ thể bị tổn thương dẫn đến các bệnh về rối loạn chuyển hóa tiêu biểu là tiểu đường. Nếu ti thể có vấn đề thì cũng có thể dẫn đến tình trạng kháng insulin. CoQ10 đã được chứng minh làm cải thiện độ nhảy insulin và điều chỉnh lượng đường trong máu. Bổ sung CoQ10 cũng có thể giúp tăng nồng độ CoQ10 trong máu lên đến 3 lần ở những người mắc bệnh tiểu đường, hay những người bình thường có lượng CoQ10 thấp.
Ngoài ra, một nghiên cứu đã cho những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 nếu bổ sung CoQ10 trong 12 tuần sẽ làm giảm đáng kể lượng đường trong máu lúc đói và hemoglobin A1C trong vòng 2 - 3 tháng. Cuối cùng, CoQ10 có thể giúp phòng ngừa bệnh tiểu đường bằng cách kích thích sự phân huỷ chất béo và giảm tích tụ các tế bào mỡ dẫn đến béo phì hoặc bệnh tiểu đường tuýp 2.
Hỗ trợ điều trị bệnh Parkinson
Bệnh Parkinson là một bệnh rối loạn mãn tính và ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Trước hết nó ảnh hưởng đến người trung niên và người già, nhưng cũng có thể tấn công ở lứa tuổi trẻ.
Theo lẽ tự nhiên, khi tuổi thọ càng tăng thì cơ thể chúng ta sẽ sản xuất ít coenzyme Q10 hơn. Các dấu hiệu của bệnh Parkinson được cho là bắt đầu khi một cái gì đó gây ra sự suy giảm nhanh hơn trong việc sản xuất năng lượng tế bào.
Coenzyme Q10 mở ra một phương pháp điều trị và đảm bảo hoàn toàn mới cho bệnh nhân Parkinson vì chúng không chỉ là một chất chống oxy hóa đặc biệt mạnh mẽ, mà còn có lợi cho việc đảo ngược rối loạn chức năng ty thể, cũng là một yếu tố khác gây ra bệnh Parkinson.
Chống lão hóa
CoQ10 cũng đóng vai trò quan trọng trong việc làm cho làn da trông trẻ hơn. Mức CoQ10 giảm khi bạn già đi. Nhiều phụ nữ trên 30 tuổi có mức CoQ10 trong da dưới mức tối ưu. Do CoQ10 bị thiếu hụt nên gây ra suy giảm khả năng sản xuất Elastin và Collagen.
Để làn da được săn chắc, có độ đàn hồi và ngăn ngừa lão hóa thì việc nạp đầy đủ Collagen và Elastin là rất cần thiết. Nếu một trong 2 chất này ít đi so với bình thường thì da bạn sẽ trở nên chảy xệ, lão hóa nhanh và trông kém sức sống.
Một trong các nguyên nhân chính dẫn tới lão hóa là do các gốc tự do không được vô hiệu hóa. Với hoạt động như chất chống oxy hóa mạnh, CoQ10 sẽ góp phần trung hòa chúng, giúp cho làm da tránh khỏi các tác nhân gây hại của oxy hóa, kéo dài tuổi thanh xuân.
- Hỗ trợ phòng ngừa ung thư
Quá trình oxy hóa là nguyên nhân gây ra tổn thương tế bào và ảnh hưởng đến các chức năng vốn có của chúng. Nếu cơ thể bạn không thể chống lại quá trình oxy hóa một cách hiệu quả, cấu trúc của các tế bào có nguy cơ bị hư hỏng, có thể làm tăng nguy cơ ung thư.
Tuy nhiên nhiều nghiên cứu đã chứng minh CoQ10 có thể bảo vệ tế bào khỏi stress oxy hóa và thúc đẩy sản xuất năng lượng tế bào, thúc đẩy sức khỏe hệ miễn dịch thậm chí giảm nguy cơ tái phát ung thư.
Liều lượng sử dụng CoQ10
Đối với người lớn, liều lượng sử dụng Coenzyme Q10 như sau:
| Đối với người sử dụng | Liều lượng |
|---|---|
| Nếu thiếu coenzyme Q10 | Bổ sung 150-2400 mg mỗi ngày. |
| Đối với nhóm đối tượng bị rối loạn gây ra tình trạng yếu cơ | 150-160 mg mỗi ngày, hoặc 2 mg /kg mỗi ngày. Trong một số trường hợp, liều có thể tăng dần đến 3000 mg mỗi ngày |
| Đối với người bị suy tim | 30 mg mỗi ngày một lần, hoặc tối đa 300 mg mỗi ngày chia thành hai hoặc ba liều trong tối đa 2 năm. Ngoài ra, liều 2 mg /kg mỗi ngày trong tối đa một năm đã được sử dụng |
| Đối với người bị đau thần kinh do tiểu đường | 400 mg mỗi ngày trong 12 tuần |
| Đối với bệnh nhân bị đau cơ xơ hóa | 300 mg mỗi ngày trong khoảng 6 tuần hoặc 200 mg hai lần mỗi ngày trong 3 tháng đã được sử dụng |
| Đối với người bị HIV /AIDS | 100-200 mg mỗi ngày trong hơn 4 năm |
| Đối với tổn thương mô gây ra khi lưu lượng máu bị hạn chế và sau đó lưu lượng máu được phục hồi (tổn thương tái thiếu máu cục bộ) | 150-300 mg mỗi ngày trong tối đa ba lần chia trong 1-2 tuần trước khi phẫu thuật |
| Để ngăn ngừa chứng đau nửa đầu | Bổ sung 100 mg ba lần mỗi ngày, 150mg một lần mỗi ngày hoặc 100mg một lần mỗi ngày trong 3 tháng. Một liều 1-3 mg /kg mỗi ngày trong 3 tháng cũng được sử dụng |
| Đối với bệnh đa xơ cứng (MS) | 500 mg hai lần mỗi ngày trong 3 tháng |
| Đối với một nhóm các rối loạn di truyền gây ra yếu cơ và mất cơ (loạn dưỡng cơ) | 100mg mỗi ngày trong 3 tháng |
| Đối với bệnh nhân đau tim | 120 mg mỗi ngày chia làm hai lần trong tối đa một năm |
Đối với trẻ em, liều lượng sử dụng Coenzyme Q10 như sau:
- Với những trẻ thiếu CoQ10: 60-250 mg mỗi ngày trong tối đa ba lần.
- Để ngăn ngừa chứng đau nửa đầu: Dùng 1-3 mg /kg mỗi ngày trong 3 tháng ở những bệnh nhân từ 3-18 tuổi.
- Đối với một nhóm các rối loạn di truyền gây ra yếu cơ và mất cơ (loạn dưỡng cơ): 100mg mỗi ngày trong 3 tháng ở trẻ em từ 8-15 tuổi.
Tác dụng phụ
Bổ sung CoQ10 mang lại nhiều lợi ích cho việc điều trị các bệnh như suy tim sung huyết và bệnh Parkinson. CoQ10 được coi là an toàn, ít tác dụng phụ. Tuy nhiên, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi bổ sung CoQ10. Bổ sung CoQ10 dường như rất an toàn và tạo ra ít tác dụng phụ khi dùng theo chỉ dẫn.
Một số tác dụng phụ: đau bụng trên, ăn mất ngon, buồn nôn, bệnh tiêu chảy, nhức đầu, mất ngủ, phát ban, mệt mỏi, chóng mặt,...
Một số đối tượng cần thận trọng trong việc bổ sung CoQ10 bao gồm:
- Phụ nữ mang thay và cho con bú;
- Những người trải qua hóa trị liệu với một nhóm thuốc gọi là các tác nhân kiềm hóa nên thận trọng khi sử dụng Coenzyme Q10. Có một số lo ngại rằng Coenzyme Q10 có thể làm giảm hiệu quả của các loại thuốc này. Một số chất kiềm hóa bao gồm busulfan, carboplatin, cisplatin, cyclophosphamide (Cytoxan), dacarbazine, thiotepa, và nhiều loại khác.
- Coenzyme Q10 có thể làm giảm huyết áp. Nó có thể làm tăng tác dụng của thuốc dùng để hạ huyết áp.
- Hút thuốc lá làm cạn kiệt lượng coenzyme Q10 được cơ thể lưu trữ.
- Coenzyme Q10 có thể gây ảnh hưởng vào việc kiểm soát huyết áp trong và sau phẫu thuật. Ngừng sử dụng coenzyme Q10 ít nhất 2 tuần trước khi thực hiện phẫu thuật.
