Tía tô (Arthrospira platensis): Và những công dụng cho sức khoẻ

Giới thiệu sơ lược về Lá Tía tô

 

Tía tô là cây thảo sống quanh năm, có rễ củ trắng, có vị nồng cay, mọc hoang hoặc trồng nhiều nơi trong cả nước và châu Á. Cây ưa sáng và ẩm, thích hợp với đất thịt, đất phù sa. Tía tô ra hoa kết nhiều quả, sau khi quả già, cây tàn lụi, hạt giống phát tán ra xung quanh, đến mùa mưa ẩm năm sau mới nảy mầm. Cây được trồng bằng hạt.

 

Đây là loại rau thơm rất phổ biến, không chỉ dùng để ăn kèm với nhiều món ngon mà còn có tác dụng chữa bệnh. Lương y Bùi Đắc Sáng, Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ, cho biết trong y học cổ truyền, tía tô là vị thuốc được xếp vào loại kích thích ra mồ hôi, nước sắc và cồn chiết xuất lá tía tô đều có tác dụng giãn mạch ngoài da, hạ sốt, trừ cảm mạo. Hạt chế thành trà uống và thuốc hạ khí, cành làm thuốc an thai.

 

 

Theo nhiều nghiên cứu cho thấy, lá tía tô có hàm lượng dầu khoảng 40%. Trong đó có một lượng lớn axit béo chưa bão hòa chủ yếu là axit alpha-linoleic. Không những vậytía tô còn chứa 0,2% tinh dầu nguyên chất và các hydrocarbon, aldehyde, xeton, furan,…

 

Tía tô còn có tác dụng làm giảm co thắt cơ trơn của phế quản, chất tinh dầu làm tăng đường huyết. Aldehyt tía tô chống ức chế trung khu thần kinh. Nước ngâm lá tía tô có tác dụng ức chế các loại vi trùng như tụ cầu khuẩn, trực khuẩn lị, trực khuẩn đại tràng.

 

Tên tiếng việt, tên khoa học và tên tiếng anh

 

Tên khoa học: Perilla frutescens var. crispa

Tên tiếng việt: Tía tô

Tên tiếng anh: Arthrospira platensis

 

Tác dụng của Tía Tô

 

• Tác dụng chống dị ứng

Chiết xuất từ trà lá tía tô và etanol có các hợp chất làm giảm các phản ứng dị ứng. Theo đó, lá tía tô chứa glycoprotein có thể ức chế hoạt động của hyaluronidase và sự phân hủy tế bào mast. Đồng thời, chiết xuất ethanol của lá tía tô cũng có khả năng làm giảm viêm đường thở và tăng tiết liên quan đến bệnh hen suyễn.

 

• Tác dụng hỗ trợ thần kinh

Sa sút trí tuệ là một thuật ngữ chung cho tình trạng mất trí nhớ, ngôn ngữ, khả năng giải quyết vấn đề và các khả năng nhận thức khác gây cản trở cuộc sống hàng ngày. Trong đó, bệnh mất trí nhớ nổi bật nhất là bệnh Alzheimer, được đặc trưng bởi sự hình thành các mảng beta-amyloid trong mô não. Axit béo Omega-3 có đặc tính chống oxy hóa và chống viêm đáng kể và là nguồn năng lượng cho não bộ, tăng cường chức năng nhận thức có thể được cung cấp từ chiết xuất lá tía tô và hạt của loài thực vật này.

 

 

• Giảm phiền muộn

Trong các loại thảo mộc tự nhiên được sử dụng để điều trị trầm cảm, cây tía tô cũng là một trong những thành phần quan trọng. Thật vậy, việc hít tinh dầu tía tô có thể làm giảm các triệu chứng căng thẳng và còn mang lại lợi ích chống trầm cảm.

 

• Hiệu ứng trên hệ tim mạch

Tỷ lệ mắc bệnh tim mạch tăng cao khi có rối loạn lipid máu. Theo đó, một chế độ ăn uống có nhiều axit béo không bão hòa, đặc biệt là axit béo omega-3, có liên quan chặt chẽ đến việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch lâu dài trong đời sống về sau. Và tác dụng này có thể thu nhận khi tiêu thụ một lượng lá tía tô nhất định trong từng ngày.

 

• Hiệu ứng trên hệ tiêu hóa

Khoảng 20% dân số từng gặp phải các triệu chứng khó chịu về đường tiêu hóa, như đau thượng vị hay cảm giác khó chịu ở ổ bụng nói chung, đầy hơi và chậm tiêu. Lúc này, một nghiên cứu thí điểm trên 50 người tham gia khỏe mạnh đang gặp khó chịu ở đường tiêu hóa và táo bón nhẹ đã được sử dụng chiết xuất lá tía tô cho thấy kết quả cải thiện triệu chứng đáng kể so với giả dược. Ngoài ra, những người bị hội chứng ruột kích thích và bệnh trào ngược dạ dày thực quản cũng có thể thấy giảm bớt khi tiêu thụ chiết xuất lá tía tô hàng ngày.

 

• Chống ung thư

Lá tía tô có chứa một lượng lớn luteolin. Thành phần này có bản chất tương tự như một chất chống oxy hóa flavonoid. Ngoài ra, các hợp chất triterpene và axit rosmarinic cũng có nhiều trong tía tô. Những chất này đã được nghiên cứu là có bằng chứng chống lại các tế bào ung thư tiềm ẩn trong cơ thể. Hơn nữa, việc bôi chiết xuất lá tía tô tại chỗ còn có thể giúp ức chế ung thư da

 

• Ổn định các bệnh lý tự miễn dịch

Dầu hạt tía tô trong số các loại dầu thực vật khác bao gồm đậu tương, hạt bí ngô và hạt ví là có chứa nhiều axit omega-3 alpha-linolenic, rất hữu ích để kiểm soát các tình trạng tự miễn dịch như viêm khớp dạng thấp, lupus và hen suyễn. Theo một nghiên cứu, bệnh nhân mắc bệnh hen suyễn có thể đáp ứng tốt với việc điều trị bằng dầu hạt tía tô nhờ vào tía tô có tác dụng ức chế sự co thắt đường thở để phản ứng với chất kích thích hít phải. Đồng thời, dầu hạt tía tô cũng ức chế sự di chuyển của các tế bào bạch cầu vào phổi và giúp ngăn ngừa sốc phản vệ - một tình trạng đáp ứng miễn dịch bất thường có mức độ nghiêm trọng và có nguy cơ đe dọa tính mạng nếu không được cứu chữa tức thời.

 

• Công dụng của tía tô cho da

Trong lá tía tô có chứa một số thành phần dưỡng chất rất tốt cho da, giúp dưỡng trắng và xóa mờ vết nám trên da. Đó chính là các loại vitamin A, C và khoáng vi lượng như canxi, sắt, photphos, kẽm và một số tinh dầu khác.

Những dưỡng chất này có khả năng loại bỏ tế bào da chết, làm mờ nám da, giảm sự tích tụ melanin dưới da để đẩy lùi vết nám, tàn nhang, sạm da. Các phương pháp trị nám da bằng lá tía tô được rất nhiều người yêu thích bởi tính đơn giản, dễ thực hiện, chi phí thấp và hiệu quả cao của nó. 

 

Cách sử dụng lá tía tô để uống hàng ngày

 

Lá tía tô ngâm với nước muối pha loãng rồi rửa sạch. Đun sôi 2,5 lít nước lọc rồi cho lá tía tô vào. Đậy kín nắp, để hỗn hợp sôi khoảng 2 phút thì tắt bếp, để nguội. Sau đó, cho 3 lát chanh tươi vào bình, đậy nắp, bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh để uống suốt cả ngày. Nên uống trước ba bữa chính khoảng 10-30 phút để ngăn ngừa hấp thu chất béo, đồng thời giảm lượng thức ăn nạp vào.

 

Bài thuốc từ lá tía tô

• Lấy vỏ một quả quýt cạo rửa sạch cùng 3 lát gừng dày và một nắm lá tía tô tươi hoặc khô cho vào nồi, thêm vào một bát nước, đun sôi kỹ, uống nóng và đắp chăn ấm, chữa cảm lạnh.

• Lấy một nắm lá tía tô tươi, 2 củ hành và 3 lát gừng, tất cả thái nhỏ cho vào bát, đập một quả trứng gà rồi múc cháo hoa vào trộn đều ăn nóng, giải cảm.

• Giã lá tía tô lấy một bát nước, hòa một chút muối cho uống một lần, chữa đau bụng, đầy hơi.

• Lấy cành lá tía tô và đoạn vỏ rễ cây dâu bóc trắng đun lấy độ một chén nước cho uống chữa ho, tức thở.