Các bệnh lý về hô hấp như ho, viêm họng, cảm lạnh, hen suyễn nhẹ… là những tình trạng phổ biến, đặc biệt trong thời điểm giao mùa, khi thời tiết thay đổi thất thường hoặc không khí ô nhiễm. Những triệu chứng như ho kéo dài, đau rát họng, đờm nhiều, thở khò khè... tuy không nghiêm trọng ngay lập tức nhưng có thể gây mệt mỏi, khó chịu và ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày nếu không được xử lý kịp thời.
Bên cạnh các phương pháp điều trị bằng thuốc Tây y, nhiều người ngày nay có xu hướng tìm đến những bài thuốc dân gian dễ áp dụng tại nhà, bởi tính tự nhiên, lành tính và tiết kiệm chi phí. Những nguyên liệu quen thuộc trong nhà bếp hoặc dễ tìm ở chợ như lê, ý dĩ, cam thảo, gừng, tắc (quất), mật ong… không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn hỗ trợ tăng sức đề kháng và làm dịu niêm mạc hô hấp.
Tình trạng các bệnh hô hấp thường gặp và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống
Các bệnh lý đường hô hấp như ho, cảm lạnh, viêm họng, viêm phế quản, hen suyễn nhẹ… là những bệnh phổ biến ở mọi lứa tuổi, đặc biệt vào mùa lạnh, mùa mưa hoặc khi môi trường sống ô nhiễm. Nguyên nhân gây bệnh thường bao gồm:
- Sự thay đổi thời tiết đột ngột
- Môi trường ô nhiễm (bụi mịn, khói xe, khí thải)
- Hệ miễn dịch suy yếu
- Tiếp xúc với virus, vi khuẩn hoặc dị nguyên (phấn hoa, lông thú…)
Dù phần lớn là bệnh cấp tính, dễ điều trị, nhưng nếu không chăm sóc kịp thời, các triệu chứng như ho kéo dài, khàn tiếng, nhiều đờm, khó thở có thể dai dẳng, ảnh hưởng đến giấc ngủ, giọng nói, khả năng lao động và học tập. Ở trẻ nhỏ và người cao tuổi, việc dùng kháng sinh hoặc thuốc ho không đúng cách còn tiềm ẩn nguy cơ tác dụng phụ, kháng thuốc hoặc suy giảm miễn dịch.
Chính vì thế, việc kết hợp chăm sóc tại nhà bằng các nguyên liệu thiên nhiên, vừa giảm triệu chứng vừa hỗ trợ phục hồi niêm mạc hô hấp, là lựa chọn được nhiều người quan tâm.
Một số bài thuốc dân gian trị bệnh hô hấp hiệu quả, dễ làm tại nhà
Dưới đây là những bài thuốc dân gian đơn giản, an toàn, dễ thực hiện, đã được sử dụng từ lâu đời và được nhiều người Việt áp dụng để hỗ trợ cải thiện tình trạng ho, đờm, viêm họng, cảm lạnh được đăng trên Học viện Y Dược Cổ truyền và Trung tâm nghiên cứu thuốc dân tộc:
Bài thuốc long đờm từ Mật Ong
Mật ong là một nguyên liệu đa năng với nhiều công dụng trong việc hỗ trợ điều trị bệnh hô hấp:
- Trà mật ong và nước chanh: Hỗn hợp này có thể giúp làm dịu cổ họng và giảm triệu chứng ho nhẹ. Đơn giản bạn hòa một thìa mật ong và một thìa nước chanh vào một cốc nước ấm. Uống từ từ để làm dịu cổ họng và giảm ho.
- Hỗn hợp mật ong và tỏi: Tỏi có tính chất kháng vi khuẩn và chống viêm, và khi kết hợp với mật ong, có thể giúp làm dịu họng và giảm triệu chứng ho. Bạn có thể nhai một tép tỏi nhỏ sau đó nuốt kèm với một thìa mật ong.
- Kết hợp mật ong và gừng: Gừng có vị cay và tính ấm giúp chữa được nhiều bệnh ho như: ho khan, viêm họng, ho có đờm,.. Gừng có tính sát khuẩn cao, khi ta kết hợp với mật ong sẽ mang lại hiệu quả rất tốt trong việc điều trị ho có đờm.
- Mật ong và lá hẹ: Trong Đông y, hẹ có tác dụng giải độc và tiêu đờm rất tốt. Kết hợp mật ong với lá hẹ để trị ho rất an toàn và hiệu quả.
- Uống nước mật ong ấm: Uống nước mật ong ấm có thể giúp làm dịu cổ họng và giảm triệu chứng ho. Hòa một thìa mật ong vào một cốc nước ấm và uống từ từ.
Bài thuốc trị ho từ Cam Thảo
Điều trị ho lao, ho lâu ngày:
- Cách dùng: Dùng cam thảo nướng rồi tán thành bột. Mỗi lần dùng 4 gram hòa tan với nước ấm và uống. Ngày uống 3 – 4 lần để đạt được kết quả điều trị như mong đợi.
Bài thuốc trị ho từ Lê
Lê là một nguyên liệu tự nhiên tuyệt vời giúp cải thiện các vấn đề về hô hấp:
- Lê ép hoặc xay: Uống tươi nguyên chất hoặc cho thêm đường hoặc sữa. Lê phải gọt vỏ, bỏ lõi. Dùng để giải khát, chữa khô miệng, họng, ho khản tiếng.
- Lê - gừng: Có thể đơn giản hóa công thức trên, chỉ có lê, gừng, mật ong, cách dùng như trên. Chữa ho có đờm đặc vàng.
- Nước lê - ngó sen: Lê 500g gọt vỏ bỏ hạt, vắt lấy nước. Ngó sen 500g bỏ đốt, lọc vỏ, thái vụn vắt lấy nước. Trộn 2 thứ với nhau, uống thay nước, chữa ho khan, họng khô khát.
- Lê - đậu đen: Chọn trái lê to, cắt nắp, khoét bỏ hạt nhồi đầy đậu đen (đã ngâm mềm), đường phèn đậy nắp, om nhừ. Ăn tiêu đờm, hết ho hen khó thở.
Bài thuốc trị ho từ Ý Dĩ
Điều trị ho, có đờm:
- Chuẩn bị nguyên liệu: 120g ý dĩ, 80g cam thảo và 40g cát cánh.
- Cách dùng: Đem nguyên liệu tán thành bột rồi mỗi lần dùng khoảng 20g. Đem hỗn hợp nấu lên cùng với nước rồi dùng sau bữa ăn.
Tổng kết
Bài thuốc dân gian từ nguyên liệu tự nhiên là một phần quan trọng trong kho tàng y học cổ truyền Việt Nam, đặc biệt hữu ích trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh lý hô hấp thường gặp như ho, viêm họng, cảm lạnh hay đờm nhiều. Những nguyên liệu quen thuộc như lê, gừng, mật ong, quất, húng chanh… không chỉ dễ kiếm, dễ chế biến mà còn có tác dụng kháng viêm, tiêu đờm, làm dịu cổ họng một cách an toàn. Trong bối cảnh ô nhiễm không khí và thời tiết thất thường ngày càng phổ biến, việc tận dụng các phương pháp dân gian, nếu áp dụng đúng cách và kiên trì, sẽ góp phần bảo vệ đường hô hấp, nâng cao sức đề kháng và giảm phụ thuộc vào thuốc tây, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già.
Nguồn: Học viện Y Dược Cổ truyền và Trung tâm nghiên cứu thuốc dân tộc.
