Ý dĩ (Coix seed): Tác dụng, liều dùng và cách sử dụng

Giới thiệu sơ lược về Ý dĩ

 

Ý dĩ là cây thảo sống hằng năm hay lâu năm. Thân mọc thẳng đứng, cao 1-2m, phân nhánh ở những ngọn có hoa, ở gốc thân có nhiều rễ phụ.

 

Ý dĩ là giống cây nhiệt đới, ưa ẩm, mọc hoang hoặc trồng ở bờ nước, bãi, ruộng ven sông. Một số tỉnh ở Việt Nam có trồng ý dĩ như Nghệ Tĩnh, Thanh Hóa, Lai Châu.

 

Bộ phận dùng chủ yếu của ý dĩ là nhân hạt, đôi khi dùng rễ. Ý dĩ được thu hoạch khi quả chín già, cắt cả cây về đập lấy quả, thu lấy nhân trắng, phơi hay sấy khô. Rễ cây cắt, đem rửa sạch rồi phơi khô.

 

Tên tiếng việt, tên khoa học và tên tiếng anh

 

Tên khoa học: Coix lachryma – jobi L.,

Tên tiếng việt:  Dĩ mễ, dĩ nhân, bo bo, cườm gạo, ý dĩ nhân, ý mễ, lục cốc tử, mễ nhân

Tên tiếng anh: Coix seed, seed of jobstears

 

Tác dụng của Ý dĩ

 

• Ý dĩ có tác dụng trong y học dân gian

Ý dĩ có vị ngọt, tính hơi hàn, có tác dụng kiện tì bổ phế, thanh nhiệt. Đây được xem là một nguồn lương thực có giá trị và, đồng thời là một vị thuốc quý.

Ý dĩ giúp bồi bổ cơ thể, nhất là ở trẻ em và phụ nữ. Dược liệu này được dùng để chữa khí hư quá nhiều, kinh nguyệt không thông ở phụ nữ, giúp tăng tiết sữa, làm tốt sữa cho phụ nữ sau sinh.

Ngoài ra, dược liệu này còn được dùng để chữa rối loạn tiêu hóa, phù thủng, bí tiểu, tả lỵ, đau bụng, phong thấp lâu ngày không khỏi, sốt cao, viêm khớp, béo phì và các bệnh nhiễm khuẩn đường hô hấp. Ý dĩ cũng được sử dụng để điều trị căn bệnh toxoplasmosis gây ra bởi ký sinh trùng.

 

• Tác dụng của ý dĩ trong y học hiện đại

 

Trong ý dĩ có rất nhiều dưỡng chất quý như:

 

• 65% chất hydratcacbon, 13,7% chất protit, các axit amin và 5,4% chất béo và nhiều tinh bột.
• Chất coixin trong hạt ý dĩ là một chất protit rất đặc biệt.
• Trong rễ ý dĩ cũng có chừng 52% tinh bột, 17,6% chất pro­tein và 7,2% chất béo.

 

Các thành phần này trong cây ý dĩ mang lại nhiều ý nghĩa trong y học:

• Tác dụng đối với hệ hô hấp: Dầu trích từ hạt ý dĩ với liều tương ứng có tác dụng lên hệ hô hấp. Liều thuốc thấp gây kích thích hô hấp, liều thuốc cao ức chế hô hấp. Thuốc cũng có tác dụng làm giãn phế quản.
• Tác dụng trên tế bào khối u: Một số báo cáo cho rằng hạt ý dĩ có tác dụng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư.
• Tác dụng trên cơ vân: Từ những năm 1920, thực nghiệm cho thấy dầu trích từ ý dĩ chích cho ếch thấy có tác dụng làm cho cơ vân giảm và ngưng co bóp. Tác dụng này liên hệ với cơ trơn nhưng không ảnh hưởng đến thần kinh. Chất coixol trong hạt ý dĩ có tác dụng thư giãn đối với cơ trơn.
• Tác dụng trên tế bào ung thư: Ý dĩ có chứa các thành phần có thể cản trở sự phát triển tế bào ung thư. Các hóa chất khác cũng có tác dụng oxy hóa và cũng có thể làm giảm sự phát triển của vi khuẩn và ký sinh trùng. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu về ý dĩ đều ở động vật và trong ống nghiệm. Không có đủ thông tin để biết liệu ý dĩ có tác dụng giống nhau ở người hay không.
• Giảm chất béo và cholesterol : Một số nghiên cứu đã được thực hiện ở người cho thấy chất xơ chứa trong ý dĩ có thể làm giảm chất béo và cholesterol mà cơ thể hấp thụ.

 

Tác dụng của hạt ý dĩ được nhắc tới nhiều nhất là trong việc chăm sóc và làm đẹp da. Từ thời xa xưa, các cung tần mỹ nữ ở Trung Quốc đã biết tới cách dùng hạt ý dĩ để dưỡng nhan. Công dụng của hạt ý dĩ trong làm đẹp có thể liệt kê như sau:

• Làm trắng da an toàn nhờ thành phần vitamin B1, B12;
• Dưỡng ẩm sâu cho da nhờ các axit béo có trong thành phần;
• Làm mềm da, giúp loại bỏ các tế bào sừng cỗi, cải thiện tình trạng da thô ráp;
• Trị nám và tàn nhang bằng hạt ý dĩ giúp làm giảm các hắc tố da, cho da đều màu hơn;
• Tăng cường sức đề kháng cho da, dưỡng da khỏe mạnh từ sâu bên trong.

 

 

Cách sử dụng Ý dĩ để làm đẹp

 

Dùng để dưỡng da thay sữa rửa mặt: Bạn dùng 1kg hạt ý dĩ tán thành dạng bột mịn cất vào lọ kín để dùng dần. Mỗi lần bạn lấy khoảng 50g bột ý dĩ đem ngâm với nước ấm, để qua đêm sao cho bột ý dĩ lên men. Mỗi sáng bạn hãy thoa đều bột này lên mặt rồi rửa bằng nước sạch, dùng liên tục 1 tuần.

 

Dùng bột ý dĩ làm mặt nạ dưỡng da và điều trị tàn nhang: Bạn lấy 1 thìa cà phê bột ý dĩ, 2 thìa cà phê mật ong đem trộn với nhau. Bạn hãy bôi hỗn hợp này lên mặt, cổ, vai, ngực và các vùng da mà bạn có ý định dưỡng trắng da hoặc các vùng da bị tàn nhang.

 

Dùng hạt ý dĩ để giảm béo: Bạn đem sắc hỗn hợp hạt ý dĩ 10g, lá sen khô 10g, táo mèo khô 10g với 1 lít nước uống trong ngày. Bạn nên dùng liên tục khoảng 1 tháng, kết hợp với chế độ ăn uống và luyện tập thể thao sẽ giúp bạn giảm cân hiệu quả.

 

Lưu ý / Tác dụng phụ

 

Liều gây độc của ý dĩ đối với chuột nhắt là 5-10g/kg (chích dưới da) và ở thỏ là 1-1,5g/kg. Ý dĩ cũng có thể gây độc cho người sử dụng với liều cao. Do đó, bạn nên tham khảo thầy thuốc hoặc bác sĩ để sử dụng ý an toàn.

 

Đối với phụ nữ mang thai và cho con bú

Ý dĩ có thể không an toàn để dùng nếu bạn đang mang thai. Nghiên cứu trên động vật cho thấy ý dĩ có thể gây độc cho phôi đang phát triển. Ý dĩ cũng có thể gây co thắt tử cung và có thể gây hại cho phụ nữ mang thai.

 

Trong phẫu thuật

Ý dĩ có thể làm giảm lượng đường máu. Có một số chuyên gia lo ngại rằng ý dĩ có thể gây trở ngại việc kiểm soát lượng đường máu trong và sau khi phẫu thuật. Bạn hãy ngừng sử dụng ý dĩ ít nhất 2 tuần trước khi phẫu thuật theo lịch trình.